Μετά 69 χρόνια, η μοναδική ανφάς χαμένη φωτογραφία με το κομμένο κεφάλι του Αρη Βελουχιώτη από τον φανοστάτη της πλατείας στα Τρίκαλα + Βιβλιογραφία
Ετσι περιγράφει ο Διονύσης Χαριτόπουλος την γνωστή σκηνή στην πλατεία των Τρικάλων (από ένα πολύ καλό αφιέρωμα, εδώ), και σήμερα, που προσγειώθηκε στο γραφείο μας αυτή η χαμένη φωτογραφία, η πρώτη μας σκέψη, ασφαλώς, ήταν πως θα έπρεπε να μοιραστούμε αυτό το μοναδικό ντοκουμέντο ιστορικής/ταξικής μνήμης.
___
Δεν έχουμε να προσθέσουμε πολλά. Γνωρίζουμε ότι είχε σταλεί γύρω στις 18-20 Ιουνίου 1945 στην εφημερίδα “Ακρόπολη” από τον ανταποκριτή της, με σκοπό να δημοσιευτεί. Το μόνο βέβαιο είναι, πως από το 1974 μέχρι τώρα, απ’ όταν επιτράπηκαν τα βιβλία για τον ΕΛΑΣ και για την Εθνική Αντίσταση και για τον Αρη Βελουχιώτη, ποτέ δεν έτυχε να δούμε τη συγκεκριμένη φωτογραφία, ούτε σε βιβλία, ούτε σε ντοκιμαντέρ, ούτε σε φωτογραφικά αφιερώματα, και, σίγουρα, δεν υπάρχει πουθενά στο διαδίκτυο, όπως όλες οι άλλες γνωστές φωτογραφίες από εκείνη την ημέρα.
Μοναδική επεξεργασία, να την περιστρέψουμε κατά 27 περίπου μοίρες, ώστε να ευθυγραμμιστούν οριζόντια τα μάτια· ανφάς, που λένε.
Τον λόγο έχουν οι ειδικοί. Μια παρατήρηση μόνο:
Υπάρχει μια συζήτηση σχετικά με τον τρόπο που έδωσε τέλος στη ζωή του ο Αρης: Αν αυτοπυροβολήθηκε με το πιστόλι του ή αν ο θάνατος επήλθε από την χειροβομβίδα, όταν, όπως λέγεται, τον αγκάλιασε ο Τζαβέλας. Αν ισχύει το δεύτερο, φαίνεται ότι δεν τον βρήκε η χειροβομβίδα -τουλάχιστον στο πρόσωπο.
******************
Δείτε επίσης:
# Πότε και από ποιους διακινήθηκε για πρώτη φορά η φήμη πως ο Αρης Βελουχιώτης ήταν ομοφυλόφιλος
http://xyzcontagion.wordpress.com/2012/06/16/proti-fora-fimi-aris-velouxiotis-omofylofilos/
Απόσπασμα:
Επέτειος του θανάτου του Αρη Βελουχιώτη, σαν σήμερα πριν 67 χρόνια, στις 16 Ιουνίου του 1945, αν και όποιος μελετήσει προσεκτικά το time-line των τελευταίων στιγμών της ζωής του, ίσως καταλήξει στο ότι τις πρώτες πρωινές (νυχτερινές) ώρες της 16ης Ιουνίου ήταν ήδη νεκρός, και ότι αυτό συνέβη μάλλον αργά το βράδυ της 15ης Ιουνίου. Βέβαια, αυτά είναι λεπτομέρειες· το βέβαιον είναι ότι ο αποκεφαλισμός του Αρη και του Τζαβέλλα συνέβη με το φως της μέρας. Η πλέον αξιόπιστη μαρτυρία του αντάρτη Βαγγέλη Γκονέζου, όπως καταγράφηκε από το δημοσιογράφο Δημήτρη Γουσίδη, στην Τασκένδη, τέλη 1974 ή αρχές του 1975, για λογαριασμό της εφημερίδας “Τα Νέα” (αργότερα, μέσα στο 1975, συμπεριλήφθηκε στο βιβλίο “Οπου ζεις, δεν πατρίζεις”, εκδόσεις Εξάντας, Αθήνα, 1975). Η μαρτυρία του δάσκαλου και έφεδρου αξιωματικού στην Αλβανία, αντάρτη Βαγγέλη Γκονέζου:
«Μείναμε εκεί τρεις ημέρες [Σ.Σ.: Σε μια σπηλιά, στην απέναντι πλευρά, αυτός και ο μαυροσκούφης Λέων, Γιάννης Νικόπουλος], δέκα μέτρα από τα πτώματα. Την άλλη μέρα κατέβηκε μια διμοιρία μαζί με τους δυο παρατηρητές τους δικούς μας, που είχαν συλλάβει. [Σ.Σ.: Ο ένας ήταν ο Σωτήρης Δράκος, ο άλλος ο Θωμάς Αρχιμανδρίτης]. Κόψανε το κεφάλι του Αρη, τα δυο χέρια από τους ώμους, τα πόδια από τα γόνατα. Του Τζαβέλλα του κόψανε το κεφάλι και το δεξί χέρι. Πήρανε τα ρούχα του Αρη, τον σκούφο, τον οπλισμό του. Τον άφησαν γυμνό με τη φανέλλα και το σώβρακο. Ο Αρης έμοιαζε σαν σπασμένη στάμνα»
# Μια όχι και τόσο γνωστή συνέντευξη του Διονύση Χαριτόπουλου στον Βασίλη Βασιλικό, με πολλές λεπτομέρειες για τη ζωή και η δράση του Αρη.
Το νήμα της ζωής του Άρη Βελουχιώτη κόπηκε στις 15 Ιουλίου 1945.
Ο ηγέτης του ΕΛΑΣ είχε καταγγείλει τη Συμφωνία της Βάρκιζας και είχε έρθει σε ρήξη με το ΚΚΕ και την ηγεσία του ΕΑΜ. Διακήρυξε την ανάγκη να συνεχιστεί ο ένοπλος αγώνας και μετά την αποχώρηση των ναζί, αυτήν τη φορά εναντίον του εξαρτημένου από τη Βρετανία μεταπελευθερωτικού καθεστώτος. Οι θέσεις αυτές προκάλεσαν την αντίδραση της κυβέρνησης αλλά και του επιτελείου του ΚΚΕ, που τελικά τον αποκήρυξε.
Η υπό τον Νίκο Ζαχαριάδη κομματική ηγεσία έκανε λόγο για τυχοδιωκτικό και ύποπτο στοιχείο. Έριξε το σύνθημα «Ούτε φαΐ ούτε νερό στον Άρη». Τον διέγραψε και η διαγραφή του δημοσιεύτηκε την ίδια μέρα με το τραγικό τέλος του, στη Μεσούντα της Άρτας, κοντά στον Αχελώο.
(Τα κομμένα κεφάλια του Άρη και του Τζαβέλα, κρεμασμένα στην κεντρική πλατεία των Τρικάλων)
Ο Άρης ασφαλώς είχε ειδοποιηθεί για την αποκήρυξη. Μαρτυρίες των ανταρτών που βρέθηκαν στο πλευρό του αναφέρουν ότι το μοιραίο απόγευμα ένας άνδρας γνωστός στο Γενικό Αρχηγείο του ΕΛΑΣ, ο Ηλίας Τσιουμάνης, τον συνάντησε και του έδωσε κάποιο διπλωμένο χαρτί. Ο Βελουχιώτης πήγε παράμερα και το διάβασε. Πάντως φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο να ήταν η απόφαση της διαγραφής του, που είχε δημοσιευτεί εκείνη την ημέρα στον «Ριζοσπάστη». Δεν πέρασε πολλή ώρα και η ομάδα των ανυπότακτων ανταρτών αντιλήφθηκε πως είχε περικυκλωθεί.
Δυτικά βρίσκονταν οι μονάδες της Εθνοφυλακής που είχαν σταλεί για να τον συλλάβουν, κάπου 120 άτομα με επικεφαλής τον Βόιδαρο, οπλαρχηγό του Ναπολέοντα Ζέρβα. Ανατολικά είχε αναπτυχθεί τμήμα του Ελληνικού Στρατού υπό τον υπολοχαγό Α. Μουρελάτο.
(Ο Άρης Βελουχιώτης εκφωνεί τον περίφημο λόγο της απελευθέρωσης στη Λαμία. Δεξιά, ο ηγέτης του ΕΛΑΣ εισέρχεται στην πρωτεύουσα της Φθιώτιδας)
Η επικρατούσα εκδοχή είναι πως ο Άρης αυτοκτόνησε λίγο πιο πέρα από τους άνδρες της ομάδας του.
Όταν ο κλοιός έσφιξε, ο Βελουχιώτης έδωσε εντολή στα παλικάρια του να τραβηχτούν προς τον Αχελώο. Ο ίδιος έμεινε πίσω και σε λίγο ακούστηκε ένας πυροβολισμός.
Ο καπετάνιος είχε δώσει τέλος στη ζωή του με την τελευταία σφαίρα που είχε κρατήσει για τον εαυτό του. Το πρωτοπαλίκαρό του, ο Τζαβέλας, ειδοποίησε τους άλλους πως ο πρωτοκαπετάνιος σκοτώθηκε. Τους ζήτησε να τον ακολουθήσουν στον θάνατο, αλλά αρνήθηκαν.
Κατέστρεψε στοιχεία
Ο Τζαβέλας προχώρησε προς το άψυχο κορμί του αρχηγού του, πήρε στα χέρια του ό,τι φωτογραφίες κρατούσε μαζί του και τις έσκισε. Έσπασε και το ρολόι του και κατάστρεψε το πιστόλι του. «Ελβετό» έλεγε το πιστόλι του ο Βελουχιώτης. Έπειτα έβγαλε την περόνη από μια χειροβομβίδα μιλς.
Υπάρχουν και άλλες δύο εκδοχές. Η μία είναι ότι ο Άρης αυτοκτόνησε με τη χειροβομβίδα έχοντας δίπλα τον Τζαβέλα. Η άλλη καταγράφηκε στις επίσημες αναφορές του Στρατού και θέλει να έχει πέσει νεκρός από τα πυρά των διωκτών του.
Γιορτή ζούγκλας
Χόρευαν και τραγουδούσαν μπροστά στα κεφάλια
Οι επιζήσαντες από την ανταρτο-ομάδα του Άρη συνελήφθησαν. Οι εθνοφύλακες αποφάσισαν να αποκεφαλίσουν τα πτώματα του Άρη και του Τζαβέλα. Μάλιστα υποχρέωσαν τον συλληφθέντα αντάρτη με το ψευδώνυμο Δράκος να κάνει με σουγιά αυτή τη δουλειά. Με τα κομμένα κεφάλια κατευθύνθηκαν στο χωριό Μυρόφυλλο, όπου τα επέδειξαν ακουμπισμένα σ΄ ένα πεζούλι έξω από το καφενείο του χωριού. Οι παρακρατικοί τραγουδούσαν και χόρευαν. Απ΄ εκεί μετακινήθηκαν στα Τρίκαλα. Στην κεντρική πλατεία Ρήγα Φεραίου κρέμασαν τα δύο κεφάλια από τον φανοστάτη.
Έμειναν κρεμασμένα δύο μέρες. Ήταν πιασμένα με σκοινί από τις άκρες ενός πασάλου, που δέθηκε πάνω στον πανύψηλο φανοστάτη με τρόπο που να είναι εύκολο να το διακρίνει κανείς ακόμα και μέσα από το πυκνό πλήθος.
Όλη νύχτα
Το κρέμασμα ακολούθησε γιορτή ζούγκλας, που οι πρωταγωνιστές της συναγωνίζονταν σε επίδειξη ανθρωποβόρων ενστίκτων. Κράτησε ολόκληρη τη νύχτα. Πίπιζες, νταούλια και ζουρνάδες έπαιζαν βασιλικά θούρια. Το τσάμικο «Ζέρβα μ΄ σε θέλει ο βασιλιάς» είχε την τιμητική του. Κανείς δεν ξέρει την τύχη που είχαν τελικά τα κρανία και τα πτώματα.
Στις εφημερίδες της εποχής γράφτηκε πως τα κεφάλια μεταφέρθηκαν ταριχευμένα στην Αθήνα. Για τις σορούς δεν υπάρχει κάποια αναφορά. Μπορεί να πετάχτηκαν στον Αχελώο. Μπορεί πάλι να έγινε περιφορά τους στα χωριά για να παραδοθούν τελικά βορά στα όρνια και τα αγρίμια. Το βέβαιο είναι ότι δεν τάφηκαν. Με καθυστέρηση μιας – δύο ημερών στα Τρίκαλα έφτασε ο Ν. Ζέρβας, θανάσιμος εχθρός του Βελουχιώτη. Συνεχάρη τους εθνοφύλακες για το κατόρθωμά τους να εξοντώσουν τον «αρχιληστή» και «αρχισυμμορίτη». Τα κεφάλια είχαν φυλαχτεί στη Διεύθυνση Χωροφυλακής με αλάτι και πάγο μέσα σε τσίγκινο τενεκέ.
Η διαδρομή του Θανάση Κλάρα, οι σπουδές, η μύηση στον κομμουνισμό και η είσοδος στο μαζικό κίνημα
Αποκατάσταση από το ΚΚΕ τον Ιούνιο του 2011
Ο θάνατος του Άρη Βελουχιώτη και η μεταθανάτια διαπόμπευσή του προκάλεσαν σοκ στην ελληνική κοινωνία, που ζούσε στο τρομοκρατικό κλίμα της μεταβαρκιζιανής περιόδου.
Η «Ελεύθερη Ελλάδα», δημοσιογραφικό όργανο του ΕΑΜ, ζήτησε να αποκαθηλωθούν τα κεφάλια από τον φανοστάτη και να ταφούν στον Γοργοπόταμο, «εκεί όπου ο Άρης δόξασε την Ελλάδα».
Η «Ακρόπολις» στις 21 Ιουνίου δημοσίευσε την είδηση ότι ενταφιάστηκαν με εντολή των Αρχών.
Το ΚΚΕ αποκατέστησε πολιτικά τον Άρη Βελουχιώτη με την Πανελλαδική Συνδιάσκεψη, που έγινε στις 16 Ιουνίου 2011. Στην απόφαση τονίστηκε ότι «είχε δίκιο ως προς την εκτίμηση που έκανε για τη Συμφωνία της Βάρκιζας».
Η πολιτική αποκατάσταση δεν σήμανε και επαναφορά της κομματικής ιδιότητας. Και τούτο διότι: Παραβίασε την κομματική πειθαρχία -όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά- και αξιοποίησε τη φήμη που είχε αποκτήσει ως καπετάνιος του ΕΛΑΣ και στέλεχος του ΚΚΕ, γεγονός που αποτέλεσε ρήξη με τη θεμελιώδη αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού.
Τον Ιούνιο του 1945 ο Άρης Βελουχιώτης ήταν 40 ετών. Γεννήθηκε στη Λαμία στις 26 Αυγούστου 1905 και το πραγματικό όνομά του ήταν Θανάσης Κλάρας. Ο πατέρας του Δημήτρης ήταν δικηγόρος και διετέλεσε πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου της Λαμίας. Η μητέρα του Αγλαΐα προερχόταν από οικογένεια συμβολαιογράφου.
Σπούδασε στην Αβερώφειο Γεωργική Σχολή της Λάρισας. Το 1923 που εγκαταστάθηκε στην Αθήνα μυήθηκε στον κομμουνισμό από τον δημοσιογράφο Τάκη Φίτσιο. Στον Στρατό, λόγω των πολιτικών του φρονημάτων, υπηρέτησε ως ημιονηγός στον Πειθαρχικό Ουλαμό Καλπακίου.
Μετά την απόλυσή του από το στράτευμα, συνέχισε τη δράση του στις γραμμές του ΚΚΕ. Διακρίθηκε στην οργάνωση αποδράσεων συναγωνιστών του. Δύο φορές βοήθησε να αποδράσει ο Νίκος Ζαχαριάδης, τότε ηγετικό στέλεχος της Κομμουνιστικής Νεολαίας.
Πήρε το ψευδώνυμο «Μιζέριας».
Το 1928 έγινε συντάκτης του «Ριζοσπάστη», αλλά συνέχισε τη δουλειά στο μαζικό κίνημα. Συνελήφθη και φυλακίστηκε δύο φορές. Εκτοπίστηκε και στη Γυάρο.
Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου τον συνέλαβε. Κλείστηκε στις φυλακές της Κέρκυρας. Η δήλωση μετανοίας που υπέγραψε ήταν πράξη αμφιλεγόμενη. Έγινε είτε υπό το βάρος των βασανιστηρίων είτε εσκεμμένα για να συνεχίσει την κομματική δραστηριότητα.
Το 1942 ανέλαβε δράση στον ΕΛΑΣ, όπου έμελλε να αναδειχθεί σε ηγετική μορφή του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.
Το www.topontiki.gr αναδημοσιεύσει το ρεπορτάζ του «ΈΘΝΟΥΣ» χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υιοθετεί το ντοκουμέντο ως γνήσιο και αδιαφιλονίκητο.
