Η αρκούδα και ο αρκουδιάρης!

Τόσες πολλές λέξεις, όσοι σχεδόν και οι βλάκες ανάμεσα μας. Αμέτρητοι επιστήμονες και στοχαστές ανά τους αιώνες αναφέρθηκαν σε αυτήν την ανθρώπινη κατάσταση («Δυο πράγματα είναι άπειρα, το σύμπαν και η ανθρώπινη βλακεία», Αϊνστάιν). Ο μεγαλύτερος κίνδυνος όμως που ελλοχεύει σε κάθε τέτοια απόπειρα, το πιο βλακώδες λάθος που μπορεί να κάνει κάποιος όταν ασχολείται με τους βλάκες είναι να παραβλέψει την δική του βλακεία.

Τι εννοούμε όμως λέγοντας βλακεία;  Εγω δεν θεωρώ την περιορισμένη εγκεφαλική δυνατότητα, την ανικανότητα να προβεί κάποιος σε εξεζητημένες μαθηματικές πράξεις ή να απομνημονεύσει δεκάδες αριθμούς. Εμένα με ενδιαφέρει μια πιο συνηθισμένη και διαδεδομένη μορφή βλακείας. Η αμορφωσιά, η αμάθεια, η ημιμάθεια, η άγνοια και η αλαζονεία με την οποία συνοδεύεται. Αυτή η στοιχειώδης αμορφωσιά που δεν επιτρέπει στον άνθρωπο να κρίνει για τον εαυτό του αλλά τον ωθεί να αναμασά έτοιμες σκέψεις και απόψεις που διαδίδονται από το τύπο, την τηλεόραση, τα σχολικά βιβλία κ.α. Αυτή είναι η πιο στενόμυαλη μορφή ηλιθιότητας με τις πιο επικίνδυνες συνέπειες και κάποιος θα πρέπει να είναι τουλάχιστον «βλάκας» για να συγκρουστεί μαζί της.

Που οφείλεται όμως η ανθρώπινη βλακεία; Είχε δίκιο ο Β. Ραφαηλιδης όταν έλεγε: «Η βλακεία είναι αρρώστια παγκόσμια, διαχρονική και υπερταξική. Θα μπορούσαμε, μάλιστα, να πούμε πως είναι το μόνο σταθερό και αμετάβλητο δεδομένο στην ιστορία του κόσμου»; Σίγουρα όχι, η βλακεία στην οποία αναφέρομαι αναπαράγεται σκόπιμα και συστηματικά. Επιβάλλεται στον άνθρωπο, δεν είναι δεμένη πάνω του σαν αμετάβλητη ιδιότητα. «Οι άνθρωποι γεννιούνται αμόρφωτοι, όχι ηλίθιοι. Γίνονται ηλίθιοι με την εκπαίδευση»(Bertrand Russell).

Ασχέτως αν ευθύνεται όμως ή όχι ο βλάκας για την βλακεία του, πως γίνεται οι υπόλοιποι (μάλλον μειοψηφούντες) να καταφέρουν να τον υφίστανται και να συνεργάζονται μαζί του; Τι στιγμή που μάλιστα ο βλάκας δεν έχει συνείδηση της βλακείας του. Πως γίνεται να προστατευτεί κάποιος από το ποσοστό της αδάμαστης ηλιθιότητας, που περιρρέει αβασάνιστα, ανά τον κόσμο και συχνά κρύβει κάτι το προκλητικά εριστικό και επεκτατικό μέσα της; Λες και θέλει να αναπαραχθεί και στον δικό σου νου και να ευνουχίσει τα ελάχιστα εναπομείναντα εγκεφαλικά κύτταρα που διαφυλάς ως κόρη οφθαλμού.

Ο σύγχρονος άνθρωπος σήμερα νομίζει ότι τα ξέρει όλα αλλά είναι βυθισμένος στην άγνοια. Είναι ίσως σε χειρότερη κατάσταση από τους αγράμματους του Μεσαίωνα, γιατί η ημιμάθεια είναι χειρότερη από την αμάθεια. Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι εξοπλισμένος με αμέτρητες πληροφορίες και έχει στο λεξιλόγιο του βαθυστόχαστες έννοιες. Γνωρίζει για παράδειγμα περί του καπιταλισμου και των οικονομίκων κρισεων, αλλά δεν καταλαβαίνει γιατί είναι άνεργος. Βρίζει τους πολιτικούς γενικώς και μετά πάει και ψηφίζει τα αστικά κόμματα που οφείλονται για την απαξίωση της πολιτικής στη συνείδηση του πολίτη. Καταδικάζει τον εθνικισμό και το ρατσισμό, αλλά νιώθει δυσφορία και εκνευρίζεται όποτε κάποιος πακιστανός μπαίνει στο λεωφορείο και τολμά να καθίσει δίπλα του. Τρέχει στους γιατρούς αν αντιμετωπίσει κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας αλλά συνήθως πρωτύτερα θα έχει υποστεί ξεμάτιασμα (ακόμη και εξ αποστάσεως, μέσω δικτύου cosmote) και θα του έχουν διαβάσει το καφέ η το ζώδιο για να μάθουν αν το πρόβλημα του είναι σοβαρό.

Το σύστημα κάνει καλά τη δαυλιά του, εκπαιδεύει την αποστήθιση και όχι την κριτική σκέψη, επενδύει στα γήπεδα και τα καφενεία και όχι στα πανεπιστήμια ή τα θέατρα. Κατακρεουργεί την αυθεντική σκέψη που μπορεί να φτάσει σε αποκαλυπτικά συμπεράσματα και ενισχύει τον δανεισμό ετοιμοπαράδοτων απόψεων που προωθεί μέσα από τους αμέτρητους μηχανισμούς προπαγάνδας.

Η αστήρικτη και η αυθαίρετη άποψη, που έχεις υιοθετήσει δίχως επεξεργασία, συνοδεύεται αναγκαστικά (για να κρυφτεί η ανεπάρκεια της) από ακατάπαυστη φλυαρία και κραυγές που δημιουργούν αποπνικτική φασαρία. Μια φασαρία που δεν νικιέται με λογικά επιχειρήματα. Μαζεμένοι όλοι σαν τις μέλισσες πνιγόμαστε από την οχλοβοή που μπορεί να παρασύρει τους πάντες. Μέσα στην οχλοβοή οι αγράμματοι αποδεικνύουν την αξία τους με το να επαναλαμβάνουν δυναμικά τις ετοιμοπαράδοτες από το σύστημα απόψεις για να νιώθουν ότι ανήκουν στο μελίσσι, να αισθανθούν ασφάλεια και να δικαιωθούν. Μέσα σε αυτή τη ισοπεδωτική βουή του μελισσιού, οι διανοούμενοι εξωθούνται στη σιωπή. Φοβούνται τόσο πολύ να μιλήσουν γιατί τρέμουν ότι θα εισπράξουν μαζικά την χλεύη του λαού.

Καμιά φορά μάλιστα αρχίζουν οπαδικά να κραυγάζουν και αυτοί τα συνθήματα της μάζας για να επανακτήσουν το δεσμό μαζί της και να μη νιώθουν ότι βυθίζονται στην απομόνωση. Πώς να σπάσεις όμως τη σιωπή, πώς να διαπεράσεις το ακατάληπτο βουητό αν δεν έχεις να πεις τίποτε σημαντικό, ή αν φοβάσαι ότι θα πεις απλώς μια βλακεία; Καλύτερα λοιπόν να επαναλαμβάνεις τα συνθήματα της ημιμάθειας χρησιμοποιώντας εξεζητημένο λεξιλόγιο και να παριστάνοντας τον φωτισμένο παντογνώστη παρά να συγκρουστείς με την ακατανίκητη ασχετοσύνη και την αστοιχείωτη βλακεία που σε περικυκλώνει.

Η μισανθρωπική αυτή στάση θα οδηγήσει τον διανοούμενο σε διανοητική βλακεία. Θα τον σπρώξει στον ασκητισμό, στην στωική απομόνωση. Στο συμπέρασμα ότι δεν αξίζει να υπερασπιστεί τίποτα απέναντι σε αυτή την πνευματική αισχρότητα που τον καθήλωσε σε διανοητική μοναξιά. Για να φτάσει κανείς όμως στον μισανθρωπικό πεσιμισμό πρέπει να  απεχθάνεται διανοητικά τους ανθρώπους. Για να το κάνει αυτό πρέπει πρώτα να έχει ξεχωρίσει τον εαυτό του από αυτούς. Να έχει διαπράξει το πιο βλακώδες λάθος δηλαδή, αυτό που ανέφερα στην αρχή, να έχει παραβλέψει την δική του βλακεία!

Αναμφίβολα όταν συνομιλείς με ανθρώπους κινδυνεύεις. Όταν πραγματικά συζητάς δηλαδή και δεν περιορίζεσαι απλώς σε χαιρετισμούς και στερεότυπες ατάκες. Όταν πράγματι συζητάς μπορεί να ακούσεις και τα πιο έξω-πραγματικά πράγματα. Υποθέτω πως δεν είμαι ο μόνος που αντιμετωπίζει αυτό το φαινόμενο. Αν ήμουν, τότε το πιθανότερο θα ήταν αυτή μου η εντύπωση να είναι αποτέλεσμα κάποιας νοητικής νόσου η διαταραχής. Δυστυχώς όμως πρόκειται για ένα φαινόμενο γενικό που γίνεται αντιληπτό και από άλλους.

Ασχέτως από την ποδοσφαιροκουβέντα, την μηχανολατρεία (αυτοκίνητα, μηχανές κλπ), τον σεξιστικό σχολιασμό, τα ρατσιστικά ανέκδοτα στα οποία επιδίδονται μανιωδώς οι περισσότεροι κοινοί και τετριμμένοι συνάνθρωποι μας, υπάρχουν και άλλα θέματα που μονοπωλούν τον ενδιαφέρον τους. Αυτά για τους νέους μπορεί να είναι η lady gaga, ή οι δεκάδες ανεγκέφαλες σειρές που προβάλλονται στην τηλεόραση. Από τους ώριμους ενήλικες όμως είναι που κάθε σκεπτόμενος άνθρωπος πραγματικά κινδυνεύει. Η ελαφρότητα που έχουν στο κεφάλι τους είναι μεγάλο βάρος για την κοινωνία.

Εξωγήινοι, φαντάσματα, αρχαίες πυραμίδες, απίστευτες απόψεις προϊόντα ιδιοφυούς παραπληροφόρησης. Αμέτρητα ιδεολογήματα που στερούνται και της παραμικρής στερεάς λογικής βάσης δεν σταματούν να ανακυκλώνονται γύρω μας. Ο καθένας, υποθέτω, έχει διαφορετικά όρια όταν έρχεται αντιμέτωπος με την απροσμέτρητη ηλιθιότητα. Εγώ διαπίστωσα ότι παραμένω ψύχραιμος, κοιτάζοντας στα μάτια τον συνομιλητή μου όταν αυτός μου διηγείται πως οι εξωγήινοι πολιτισμοί έδωσαν στον άνθρωπο τεχνολογία (όπως ο προμηθέας έδωσε τη φωτιά) και ότι οι έλληνες κατάγονται από τον Σύριο και έχουν δεσμούς αίματος με τους εξωγήινους.

Διαπίστωσα ότι μπορώ να παραμένω αλώβητος και να αντιπαρατίθεμαι με όσους υποστηρίζουν ότι βιώσαν θεϊκή παρέμβαση και έγιναν μάρτυρες κάποιου θαύματος. Παραμένω ακλόνητος απέναντι στην ακατάπαυστη μεταφυσική τους λογοδιάρροια όταν ισχυρίζονται ότι ο άνθρωπος και η κοινωνία δεν αλλάζει, ότι δεν αξίζει να σκας για τον μάταιο τούτο κόσμο αλλά μόνο για την αιώνια ψυχή σου.

Διαπίστωσα ότι στέκομαι ατάραχος απέναντι στον διανοητικό οχετό όσων υποστηρίζουν ότι το μόνο πρακτικό σε αυτή τη ζωή είναι να κοιτάς το κώλο σου (ως σύγχρονος κυρ-παντελής). Άλλωστε, τα πάντα είναι σάπια, όλοι είναι διαφθαρμένοι, τίποτα δεν έχει νόημα και μην τι ψάχνεις πολύ γιατί ούτος η άλλως τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει. Και ενώ τα λένε αυτά ταυτόχρονα εξυμνούν το αρχαίο ελληνικό πνεύμα που έδωσε τα φώτα στους βαρβάρους η οποίοι τώρα μέσα στην αγνωμοσύνη τους έρχονται στην Ελλάδα και μας παίρνουν τις δουλειές. Τα υποστηρίζουν ολα αυτα, περιμένοντας καρτερικά κάποια νίκη του ολυμπιακού στο εξωτερικό για να νιώσουν περήφανοι, ενω ταυτόχρονα χαίρονται με τους ξυλοδαρμούς μεταναστών από χρυσαυγιτες (ενώ φυσικά δεν είναι φασίστες, ούτε ρατσιστές).

Εκεί όμως που διαπίστωσα ότι οι αντοχές μου αποδεικνύονται πεπερασμένες είναι όταν λαϊκοί άνθρωποι υποστηρίζουν με μένος την ελευθερία που τους χαρίζει ο καπιταλισμός και εξυμνούν τις επιχειρηματικές δυνατότητες που τους προσφέρει. Ίσως γιατί νιώθω ότι η πίστη σε πράσινα ανθρωπάκια από Σύριο ή η πίστη σε μια παρθένα που γέννησε τον θεάνθρωπο είναι γενικές πεποιθήσεις που δεν προέρχονται από την πρακτική πείρα των ανθρώπων. Αποτελούν απλώς γενικευμένα ιδεολογικά κατασκευάσματα που εμφυτεύτηκαν στις συνειδήσεις τους και αυτοί δεν μπόρεσαν ποτέ να αμφισβητήσουν. Η ανάλυση της βιωμένης πραγματικότητας όμως έλπιζα ότι θα ήταν περισσότερο αληθοφανής. Αλλά ο βλάκας πιστεύει ότι επειδή μιλάει σκέπτεται, επειδή κοιτά βλέπει, επειδή ακούει αφουγκράζεται και επειδή κινείται χορεύει. Αλλά χορεύει σαν αλυσοδεμένη αρκούδα σε τσίρκο που υποτάσσεται αφύσικα στις βίαιες προσταγές του αρκουδιάρη.

Εκεί ειναι που η απαξίωση με καταβάλει και ολότελα υποτιμώ τον άνθρωπο που στέκεται απέναντι μου. Τότε νιώθω ότι όλα είναι πράγματι μάταια, ότι η προπαγανδιστική μηχανή του συστήματος είναι αδυσώπητη και ότι τίποτα τελικά δεν πρόκειται να αλλάξει. Τότε οι λέξεις κολάνε στο στόμα μου και σκέπτομαι ότι δεν έχει νόημα να βγουν. Πιο το νόημα να ταλαιπωρηθείς για να εκπαιδεύσεις αρκούδες; Τότε πραγματικά γονατίζεις και γίνεσαι ένας από τους βλάκες. Γιατί αν σταματήσεις τον σισύφειο αγώνα να εκπαιδεύεις αρκούδες τότε απλούστατα έχεις επιτρέψει στις αρκούδες να εκπαιδεύσουν εσένα!

Ακόμη κι αν υποσυνείδητα το αποζητάς όμως δεν θα μπορέσεις ποτέ να χορέψεις απόλυτα στο ρυθμό του αρκουδιάρη, όχι όταν πρωτύτερα είχες ανοίξει έστω και λίγο τα μάτια σου και βάδισες με το δικό σου ρυθμό. Όσο κι αν προσπαθήσεις να γίνεις ρηχός για να αφομοιωθείς, πάντα ο ήχος από το ντέφι που κραδαίνει ο γύφτος αρκουδιάρης θα ηχεί στα αυτιά σου ως γλοιώδες μαστίγωμα. Και το θέαμα της περήφανης αρκούδας που λικνίζεται σα περίγελος στα προστάγματα του αρκουδιάρη, ακόμα και στα πιο χυδαία, θα φαντάζει τραγική ( ακόμη κι αν στους άλλους προκαλεί γέλιο).

Το χειρότερo είναι πως υπάρχει κάτι πιο τραγικό ακόμη κι από τη πτώση της αρκούδας σε γελοία μαριονέτα και αυτό είσαι εσύ. Εσύ που προσπάθησες συνειδητά να χορέψεις μαζί της, να μιμηθείς τις κινήσεις της και να μοιραστείς το χλευασμό της. Εσύ που προσπάθησες να υποβαθμίσεις τη συνείδηση σου επειδή φοβήθηκες να συγκρουστείς με την κραταιά εξουσία του αρκουδιάρη που επιβάλει το ρυθμό. Αλλά κυρίως επειδή ηττήθηκες όταν αποδέχτηκες ότι είναι μάταιο να προσπαθείς να συνεννοηθείς με αρκούδες.

Πηγή