Ποιοι πρόδωσαν την Κύπρο;
Το πραξικόπημα, η τουρκική εισβολή και το “Η Κύπρος κείται μακράν”
Ένα άρθρο για την εθνική τραγωδία του 1974, τη σιωπή των ενόχων και την ανάγκη ιστορικής μνήμης.
Το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974
Στις 15 Ιουλίου 1974, η στρατιωτική χούντα της Αθήνας οργάνωσε πραξικόπημα στην Κύπρο, ανατρέποντας τον δημοκρατικά εκλεγμένο Πρόεδρο Μακάριο. Επικεφαλής της συνωμοσίας ήταν ο “αόρατος δικτάτορας” Δημήτριος Ιωαννίδης, με εκτελεστικό βραχίονα την Εθνική Φρουρά της Κύπρου και τη συνεργασία της ένοπλης αντικαθεστωτικής ομάδας ΕΟΚΑ Β’.
Στόχος: η ανατροπή του Μακαρίου και η ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.
Αποτέλεσμα: η Τουρκία απέκτησε το άλλοθι για εισβολή.
Η τουρκική απειλή ήταν γνωστή – αλλά αγνοήθηκε
Η τουρκική εισβολή δεν ήρθε ξαφνικά. Διπλωματικές προειδοποιήσεις από ΗΠΑ, Βρετανία και ΝΑΤΟ είχαν καταστήσει σαφές στην Αθήνα ότι η Άγκυρα δεν θα έμενε αδρανής σε περίπτωση πραξικοπήματος. Οι Τούρκοι είχαν ήδη επεξεργασμένο πολεμικό σχέδιο με την ονομασία «Αττίλας» από το 1964.
Παρόλα αυτά, η Χούντα επέλεξε την πρόκληση. Ο Ιωαννίδης φέρεται να δήλωσε στους Αμερικανούς:
«Αν οι Τούρκοι αποβιβαστούν, θα τους ρίξουμε στη θάλασσα».
Η Ιστορία έδειξε ποιος έριξε ποιον.
Η εισβολή και η κατάρρευση της Χούντας
Στις 20 Ιουλίου 1974, τουρκικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στον Πενταδάκτυλο. Η ΕΛΔΥΚ και η Εθνική Φρουρά αμύνθηκαν με ηρωισμό, αλλά χωρίς συντονισμό, εξοπλισμό ή εφεδρείες.
Τέσσερις ημέρες αργότερα, η Χούντα κατέρρευσε. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επέστρεψε από το Παρίσι για να αναλάβει την κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Όμως, η τραγωδία της Κύπρου μόλις ξεκινούσε.
Ο δεύτερος Αττίλας και η φράση που σημάδεψε
Στις 14 Αυγούστου, η Τουρκία εξαπέλυσε τη δεύτερη φάση της εισβολής. Σε 48 ώρες, κατέλαβε σχεδόν το 37% της Κύπρου, με τη Λευκωσία διχοτομημένη, τη Μόρφου, την Αμμόχωστο και την Καρπασία υπό κατοχή.
Ο Καραμανλής, μπροστά στο ενδεχόμενο γενικευμένου ελληνοτουρκικού πολέμου, δεν αντέδρασε στρατιωτικά. Και τότε, είπε την ιστορική φράση:
«Η Κύπρος κείται μακράν.»
Για άλλους, ήταν ρεαλισμός. Για άλλους, παραδοχή εγκατάλειψης ενός ελληνικού λαού.
Ήταν αναπόφευκτη η καταστροφή;
Όχι. Αν η Χούντα δεν είχε ανατρέψει τον Μακάριο, αν είχε ενισχύσει την κυπριακή άμυνα ή αν η Ελλάδα είχε έτοιμη διπλωματική ή στρατιωτική απάντηση, τα πράγματα ίσως να ήταν διαφορετικά.
Όμως:
- Οι ΗΠΑ του Κίσινγκερ επέτρεψαν την τουρκική επέμβαση για να διατηρήσουν την Τουρκία στο ΝΑΤΟ.
- Η Χούντα πρόδωσε τον Κυπριακό Ελληνισμό.
- Η Μεταπολίτευση χτίστηκε πάνω στα ερείπια της Κύπρου.
Τι άφησε πίσω της η προδοσία;
- Πάνω από 3.000 νεκρούς.
- 1.619 αγνοουμένους, μέχρι σήμερα.
- 200.000 πρόσφυγες.
- Μια χώρα διχοτομημένη, μοιρασμένη ανάμεσα σε συρματοπλέγματα και κατεχόμενα εδάφη.
Και μια φράση που, είτε ως κυνική αλήθεια είτε ως προσχηματική υπεκφυγή, συμβολίζει την εγκατάλειψη του Ελληνισμού της Κύπρου:
Η Κύπρος κείται μακράν…
Μνήμη και ευθύνη
Η Κύπρος δεν είναι μακριά. Είναι στην ψυχή κάθε Έλληνα που θυμάται, που πονάει, που απαιτεί αλήθεια και δικαιοσύνη. Η προδοσία του 1974 δεν πρέπει να ξεχαστεί, δεν πρέπει να συγχωρεθεί.
Η Ιστορία δεν γράφεται για να εκδικηθεί. Γράφεται για να μην επαναληφθεί το έγκλημα.
Φώτης Παναγιωτακόπουλος
