Μπορεί να είναι γενοκτονία, αλλά δεν θα σταματήσει
Η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου ήταν μια νομική νίκη για τη Νότια Αφρική και τους Παλαιστίνιους, αλλά δεν θα σταματήσει τη σφαγή.
Το Διεθνές Δικαστήριο της Δικαιοσύνης (ICJ) αρνήθηκε να εφαρμόσει το πιο κρίσιμο αίτημα των Νοτιοαφρικανών νομικών: «το κράτος του Ισραήλ θα αναστείλει αμέσως τις στρατιωτικές του επιχειρήσεις εντός και εναντίον της Γάζας». Αλλά ταυτόχρονα, έδωσε ένα καταστροφικό πλήγμα στον θεμελιώδη μύθο του Ισραήλ. Το Ισραήλ, που αυτοχαρακτηρίζεται ως αιώνια διωκόμενο, έχει κατηγορηθεί αξιόπιστα ότι διέπραξε γενοκτονία κατά των Παλαιστινίων στη Γάζα. Οι Παλαιστίνιοι είναι τα θύματα και όχι οι θύτες του « εγκλήματος των εγκλημάτων ». Ένας λαός, που κάποτε χρειαζόταν προστασία από τη γενοκτονία, τώρα δυνητικά τη διαπράττει. Η απόφαση του δικαστηρίου αμφισβητεί τον ίδιο τον λόγο ύπαρξης του «Εβραϊκού Κράτους» και αμφισβητεί την ατιμωρησία που απολάμβανε το Ισραήλ από την ίδρυσή του πριν από 75 χρόνια.
Το ICJ διέταξε το Ισραήλ να λάβει έξι προσωρινά μέτρα για την αποτροπή πράξεων γενοκτονίας, μέτρα που θα είναι πολύ δύσκολο αν όχι αδύνατο να εκπληρωθούν εάν το Ισραήλ συνεχίσει τους βομβαρδισμούς κορεσμού της Γάζας και τη χονδρική στόχευση ζωτικής σημασίας υποδομής.
Το δικαστήριο κάλεσε το Ισραήλ «να αποτρέψει και να τιμωρήσει την άμεση και δημόσια υποκίνηση για διάπραξη γενοκτονίας». Ζήτησε από το Ισραήλ «να λάβει άμεσα και αποτελεσματικά μέτρα για να καταστεί δυνατή η παροχή βασικών υπηρεσιών και ανθρωπιστικής βοήθειας που χρειάζονται επειγόντως». Διέταξε το Ισραήλ να προστατεύσει τους Παλαιστίνιους αμάχους. Κάλεσε το Ισραήλ να προστατεύσει τις περίπου 50.000 γυναίκες που γεννούν στη Γάζα. Διέταξε το Ισραήλ να λάβει «αποτελεσματικά μέτρα για να αποτρέψει την καταστροφή και να διασφαλίσει τη διατήρηση των αποδεικτικών στοιχείων που σχετίζονται με ισχυρισμούς για πράξεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Άρθρου ΙΙ και του Άρθρου ΙΙΙ της Σύμβασης για την Πρόληψη και Τιμωρία του Εγκλήματος της Γενοκτονίας κατά μελών των Παλαιστινίων. ομάδα στη Λωρίδα της Γάζας».
Το δικαστήριο διέταξε το Ισραήλ να «λάβει όλα τα μέτρα της εξουσίας του» για να αποτρέψει εγκλήματα που ισοδυναμούν με γενοκτονία, όπως «δολοφονία, πρόκληση σοβαρών σωματικών και ψυχικών βλαβών, πρόκληση συνθηκών ζωής στην ομάδα που υπολογίζεται ότι θα επιφέρουν τη σωματική της καταστροφή πλήρως ή εν μέρει και επιβολή μέτρων που αποσκοπούν στην αποτροπή γεννήσεων εντός της ομάδας».
Το Ισραήλ έλαβε εντολή να υποβάλει έκθεση σε ένα μήνα για να εξηγήσει τι είχε κάνει για την εφαρμογή των προσωρινών μέτρων.
Η Γάζα σφυροκοπήθηκε με βόμβες, πυραύλους και οβίδες πυροβολικού καθώς αναγνώστηκε η απόφαση στη Χάγη — τουλάχιστον 183 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί τις τελευταίες 24 ώρες. Από τις 7 Οκτωβρίου, περισσότεροι από 26.000 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί . Σχεδόν 65.000 έχουν τραυματιστεί, σύμφωνα με το Παλαιστινιακό Υπουργείο Υγείας. Χιλιάδες άλλοι αγνοούνται. Το μακελειό συνεχίζεται. Αυτή είναι η ψυχρή πραγματικότητα.
Μεταφρασμένο στη δημοτική γλώσσα, το δικαστήριο λέει ότι το Ισραήλ πρέπει να ταΐσει και να παρέχει ιατρική περίθαλψη στα θύματα, να σταματήσει τις δημόσιες δηλώσεις που υποστηρίζουν τη γενοκτονία, να διατηρήσει στοιχεία γενοκτονίας και να σταματήσει να σκοτώνει Παλαιστίνιους αμάχους. Επιστρέψτε και κάντε αναφορά σε ένα μήνα.
Είναι δύσκολο να δούμε πώς μπορούν να επιτευχθούν αυτά τα προσωρινά μέτρα εάν συνεχιστεί η σφαγή στη Γάζα.
«Χωρίς κατάπαυση του πυρός, η εντολή δεν λειτουργεί στην πραγματικότητα», δήλωσε ωμά μετά την απόφαση ο Naledi Pandor, υπουργός Διεθνών Σχέσεων της Νότιας Αφρικής.
Ο χρόνος δεν είναι με το μέρος των Παλαιστινίων. Χιλιάδες Παλαιστίνιοι θα πεθάνουν μέσα σε ένα μήνα. Οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα αποτελούν το 80 τοις εκατό του συνόλου των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν λιμό ή καταστροφική πείνα παγκοσμίως, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη. Ολόκληρος ο πληθυσμός της Γάζας μέχρι τις αρχές Φεβρουαρίου προβλέπεται να στερείται επαρκούς τροφής, με μισό εκατομμύριο ανθρώπους να υποφέρουν από πείνα, σύμφωνα με την Ολοκληρωμένη Ταξινόμηση Φάσης Ασφάλειας Τροφίμων, βάσει δεδομένων από υπηρεσίες του ΟΗΕ και ΜΚΟ. Ο λιμός σχεδιάζεται από το Ισραήλ.
Στην καλύτερη περίπτωση, το δικαστήριο – ενώ δεν θα αποφανθεί για μερικά χρόνια για το αν το Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία – έχει δώσει τη νόμιμη άδεια χρήσης της λέξης «γενοκτονία» για να περιγράψει αυτό που κάνει το Ισραήλ στη Γάζα. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, αλλά δεν αρκεί, δεδομένης της ανθρωπιστικής καταστροφής στη Γάζα.
Το Ισραήλ έχει ρίξει σχεδόν 30.000 βόμβες και οβίδες στη Γάζα – οκτώ φορές περισσότερες βόμβες από ό, τι οι ΗΠΑ έριξαν στο Ιράκ κατά τη διάρκεια έξι ετών πολέμου. Έχει χρησιμοποιήσει εκατοντάδες βόμβες 2.000 λιβρών για να εξαλείψει πυκνοκατοικημένες περιοχές, συμπεριλαμβανομένων στρατοπέδων προσφύγων. Αυτές οι βόμβες «καταστροφής αποθηκών» έχουν ακτίνα θανάτωσης χιλίων ποδιών. Η ισραηλινή αεροπορική επίθεση δεν μοιάζει με τίποτα από το Βιετνάμ. Η Γάζα, μήκους μόλις 20 μιλίων και πλάτους πέντε μιλίων, γίνεται γρήγορα, από το σχεδιασμό, ακατοίκητη.
Το Ισραήλ αναμφίβολα θα συνεχίσει την επίθεσή του υποστηρίζοντας ότι δεν παραβιάζει τις οδηγίες του δικαστηρίου. Επιπλέον, η κυβέρνηση Μπάιντεν αναμφίβολα θα ασκήσει βέτο στο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας που απαιτεί από το Ισραήλ να εφαρμόσει τα προσωρινά μέτρα. Η Γενική Συνέλευση, εάν το Συμβούλιο Ασφαλείας δεν εγκρίνει τα μέτρα, μπορεί να ξαναψηφίσει ζητώντας κατάπαυση του πυρός , αλλά δεν έχει εξουσία να την επιβάλει.
Defense for Children International – Palestine v. Biden κατατέθηκε τον Νοέμβριο από το Κέντρο Συνταγματικών Δικαιωμάτων κατά του Προέδρου Τζο Μπάιντεν, του Υπουργού Εξωτερικών Antony Blinken και του Υπουργού Άμυνας Lloyd Austin. Η υπόθεση αμφισβητεί την αποτυχία της κυβέρνησης των ΗΠΑ να αποτρέψει τη συνενοχή στην εκτυλισσόμενη γενοκτονία του Παλαιστινιακού λαού από το Ισραήλ. Ζητεί από το δικαστήριο να διατάξει την κυβέρνηση Μπάιντεν να σταματήσει τη διπλωματική και στρατιωτική υποστήριξη και να συμμορφωθεί με τις νομικές της υποχρεώσεις βάσει του διεθνούς και ομοσπονδιακού δικαίου.
Η μόνη ενεργή αντίσταση για την ανάσχεση της γενοκτονίας της Γάζας παρέχεται από τον αποκλεισμό της Υεμένης στην Ερυθρά Θάλασσα. Η Υεμένη, η οποία ήταν υπό πολιορκία για οκτώ χρόνια από τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Γαλλία, τη Βρετανία και τις ΗΠΑ, βίωσε πάνω από 400.000 θανάτους από πείνα, έλλειψη υγειονομικής περίθαλψης, μολυσματικές ασθένειες και σκόπιμους βομβαρδισμούς σχολείων, νοσοκομείων, υποδομών. κατοικημένες περιοχές, αγορές, κηδείες και γάμους. Οι Υεμένιοι γνωρίζουν πολύ καλά – από το 2017 τουλάχιστον, πολλές υπηρεσίες του ΟΗΕ έχουν περιγράψει την Υεμένη ως «τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση στον κόσμο» – τι υφίστανται οι Παλαιστίνιοι.
Η αντίσταση της Υεμένης – όταν γραφτεί η ιστορία αυτής της γενοκτονίας – θα την ξεχωρίσει από σχεδόν κάθε άλλο έθνος. Ο υπόλοιπος κόσμος, συμπεριλαμβανομένου του αραβικού κόσμου, υποχωρεί σε αδίστακτες ρητορικές καταδίκες ή υποστηρίζει ενεργά την εξάλειψη της Γάζας από το Ισραήλ και των 2,3 εκατομμυρίων κατοίκων της.
Η ισραηλινή εφημερίδα Yedioth Ahronoth ανέφερε ότι οι ΗΠΑ έχουν στείλει 230 αεροπλάνα φορτίου και 20 πλοία γεμάτα με οβίδες πυροβολικού, τεθωρακισμένα οχήματα και εξοπλισμό μάχης στο Ισραήλ από τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, στις οποίες σκοτώθηκαν περίπου 1.200 Ισραηλινοί. Αμερικανικά όπλα και στρατιωτικός εξοπλισμός αποστέλλονται στο Ισραήλ —το οποίο εξαντλείται από πυρομαχικά— από τη βρετανική βάση RAF Ακρωτήρι στην Κύπρο, σύμφωνα με τον ιστότοπο ερευνών του Ηνωμένου Βασιλείου Declassified UK. Η ισραηλινή εφημερίδα Haaretz ανέφερε ότι περισσότερα από 40 αμερικανικά και 20 βρετανικά μεταγωγικά αεροσκάφη, μαζί με επτά ελικόπτερα βαρέως τύπου, πέταξαν στο RAF Ακρωτήρι, μια πτήση 40 λεπτών από το Τελ Αβίβ. Σύμφωνα με πληροφορίες , η Γερμανία σχεδιάζει να παράσχει 10.000 φυσίγγια πυρομαχικών ακριβείας 120 mm στο Ισραήλ. Εάν το δικαστήριο καταδικάσει το Ισραήλ, αυτές οι χώρες θα αναγνωριστούν από το σημαντικότερο διεθνές δικαστήριο του κόσμου ως συνεργοί στη γενοκτονία.
Η απόφαση απορρίφθηκε από τους Ισραηλινούς ηγέτες.
Ο πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου, επιδιώκοντας να περιγράψει την απόφαση να μην απαιτηθεί εκεχειρία ως νίκη για το Ισραήλ, είπε : «Όπως κάθε χώρα, το Ισραήλ έχει εγγενές δικαίωμα να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Η ποταπή προσπάθεια να αρνηθεί κανείς στο Ισραήλ αυτό το θεμελιώδες δικαίωμα είναι κατάφωρη διάκριση σε βάρος του εβραϊκού κράτους, και δικαίως απορρίφθηκε. Η κατηγορία για γενοκτονία που διατυπώθηκε κατά του Ισραήλ δεν είναι μόνο ψευδής, είναι εξωφρενική και οι ευπρεπείς άνθρωποι παντού θα πρέπει να την απορρίψουν».
«Η απόφαση του αντισημιτικού δικαστηρίου της Χάγης αποδεικνύει αυτό που ήταν ήδη γνωστό: Αυτό το δικαστήριο δεν επιδιώκει δικαιοσύνη, αλλά μάλλον διώξεις του εβραϊκού λαού», δήλωσε ο υπουργός Εθνικής Ασφάλειας Itamar Ben-Gvir . «Ήταν σιωπηλοί κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος και σήμερα συνεχίζουν την υποκρισία και το πάνε άλλο ένα βήμα παραπέρα».
Το ICJ ιδρύθηκε το 1945 μετά το Ολοκαύτωμα των Ναζί. Η πρώτη υπόθεση που εκδικάστηκε υποβλήθηκε στο δικαστήριο το 1947.
«Οι αποφάσεις που θέτουν σε κίνδυνο τη συνέχιση της ύπαρξης του κράτους του Ισραήλ δεν πρέπει να εισακούονται», πρόσθεσε ο Ben-Gvir. «Πρέπει να συνεχίσουμε να νικάμε τον εχθρό μέχρι την πλήρη νίκη».
Το δικαστήριο, το οποίο απέρριψε τα επιχειρήματα του Ισραήλ να απορρίψει την υπόθεση, αναγνώρισε «ότι η στρατιωτική επιχείρηση που διεξάγεται από το Ισραήλ μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023 είχε ως αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων , δεκάδες χιλιάδες θανάτους και τραυματισμούς και την καταστροφή σπιτιών, σχολείων , ιατρικές εγκαταστάσεις και άλλες ζωτικής σημασίας υποδομές, καθώς και εκτοπισμός σε μαζική κλίμακα».
Η απόφαση περιελάμβανε δήλωση του Αναπληρωτή Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για Ανθρωπιστικές Υποθέσεις και Συντονιστή Έκτακτης Βοήθειας, Μάρτιν Γκρίφιθς, ο οποίος στις 5 Ιανουαρίου αποκάλεσε τη Γάζα «τόπο θανάτου και απόγνωσης». Το δικαστικό έγγραφο είχε ως εξής:
. . . Οι οικογένειες κοιμούνται στο ύπαιθρο καθώς οι θερμοκρασίες πέφτουν κατακόρυφα. Περιοχές όπου ειπώθηκε στους πολίτες να μετεγκατασταθούν για την ασφάλειά τους έχουν υποστεί βομβαρδισμούς. Οι ιατρικές εγκαταστάσεις δέχονται ανελέητη επίθεση. Τα λίγα νοσοκομεία που είναι μερικώς λειτουργικά κατακλύζονται από κρούσματα τραυμάτων, έχουν κρίσιμη έλλειψη όλων των προμηθειών και πλημμυρίζονται από απελπισμένους ανθρώπους που αναζητούν ασφάλεια.
Μια καταστροφή για τη δημόσια υγεία εκτυλίσσεται. Οι μολυσματικές ασθένειες εξαπλώνονται σε υπερπλήρη καταφύγια καθώς οι υπόνομοι ξεχειλίζουν. Περίπου 180 Παλαιστίνιες γεννούν καθημερινά μέσα σε αυτό το χάος. Οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τα υψηλότερα επίπεδα επισιτιστικής ανασφάλειας που έχουν καταγραφεί ποτέ. Η πείνα είναι προ των πυλών.
Ειδικά για τα παιδιά, οι τελευταίες 12 εβδομάδες ήταν τραυματικές: Χωρίς φαγητό. Οχι νερό. Κανένα σχολείο. Τίποτα άλλο εκτός από τους τρομακτικούς ήχους του πολέμου, μέρα με τη μέρα.
Η Γάζα έχει γίνει απλά ακατοίκητη. Οι άνθρωποι της γίνονται μάρτυρες καθημερινών απειλών για την ίδια τους την ύπαρξη — ενώ ο κόσμος παρακολουθεί.
Το δικαστήριο αναγνώρισε ότι «ένα άνευ προηγουμένου 93% του πληθυσμού στη Γάζα αντιμετωπίζει επίπεδα κρίσης πείνας, με ανεπαρκή τρόφιμα και υψηλά επίπεδα υποσιτισμού. Τουλάχιστον 1 στα 4 νοικοκυριά αντιμετωπίζει «καταστροφικές συνθήκες»: βιώνει ακραία έλλειψη τροφής και πείνα και έχει καταφύγει στο ξεπούλημα των υπαρχόντων του και άλλα ακραία μέτρα για να αντέξει οικονομικά ένα απλό γεύμα. Η πείνα, η εξαθλίωση και ο θάνατος είναι εμφανείς».
Η απόφαση, επικαλούμενη τον Philippe Lazzarini, Γενικό Επίτροπο της Υπηρεσίας Αρωγής και Έργων των Ηνωμένων Εθνών για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή (UNRWA), συνέχισε:
Τα υπερπλήρη και ανθυγιεινά καταφύγια της UNRWA έχουν πλέον γίνει «σπίτι» για περισσότερους από 1,4 εκατομμύρια ανθρώπους», αναφέρεται στην απόφαση. «Τους λείπουν τα πάντα, από φαγητό μέχρι υγιεινή και ιδιωτικότητα. Οι άνθρωποι ζουν σε απάνθρωπες συνθήκες, όπου εξαπλώνονται ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών. Ζουν μέσα από το αβίωτο, με το ρολόι να χτυπά γρήγορα προς την πείνα.
Η κατάσταση των παιδιών στη Γάζα είναι ιδιαίτερα αποκαρδιωτική. Μια ολόκληρη γενιά παιδιών είναι τραυματισμένη και θα χρειαστούν χρόνια για να θεραπευτούν. Χιλιάδες έχουν σκοτωθεί, ακρωτηριαστεί και ορφανά. Εκατοντάδες χιλιάδες στερούνται την εκπαίδευση. Το μέλλον τους βρίσκεται σε κίνδυνο, με εκτεταμένες και μακροχρόνιες συνέπειες.
Το δικαστήριο αναφέρθηκε επίσης έντονα σε σχόλια που έγιναν από πολλούς ανώτερους ισραηλινούς κυβερνητικούς αξιωματούχους που υποστήριζαν τη γενοκτονία, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου και του υπουργού Άμυνας. Οι δηλώσεις που γίνονται από την κυβέρνηση και άλλους αξιωματούχους αποτελούν ένα κρίσιμο στοιχείο της συνιστώσας της «πρόθεσης» όταν επιδιώκεται να διαπιστωθεί το έγκλημα της γενοκτονίας.
Ανέφερε τον Υπουργό Άμυνας του Ισραήλ, Yoav Gallant, ο οποίος δήλωσε – δύο ημέρες μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου – ότι διέταξε μια «πλήρη πολιορκία» της πόλης της Γάζας χωρίς να επιτρέπεται «χωρίς ηλεκτρισμό, χωρίς τρόφιμα, χωρίς καύσιμα».
«Έχω απελευθερώσει όλους τους περιορισμούς. . . Είδατε τι παλεύουμε. Πολεμάμε τα ανθρώπινα ζώα. Αυτό είναι το ISIS της Γάζας», είπε ο Gallant στους ισραηλινούς στρατιώτες που συγκεντρώθηκαν γύρω από τη Γάζα την επόμενη μέρα. «Αυτό πολεμάμε… Η Γάζα δεν θα επιστρέψει σε αυτό που ήταν πριν. Δεν θα υπάρξει Χαμάς. Θα εξαλείψουμε τα πάντα. Αν δεν πάρει μια μέρα, θα πάρει μια εβδομάδα, θα πάρει εβδομάδες ή και μήνες, θα φτάσουμε σε όλα τα μέρη».
Το ICJ επικαλέστηκε τον Πρόεδρο του Ισραήλ Isaac Herzog να είπε: «Δεν είναι αλήθεια αυτή η ρητορική για αμάχους που δεν γνωρίζουν, δεν εμπλέκονται. Δεν είναι απολύτως αλήθεια. Θα μπορούσαν να είχαν ξεσηκωθεί. Θα μπορούσαν να είχαν πολεμήσει ενάντια σε αυτό το κακό καθεστώς που κατέλαβε τη Γάζα με πραξικόπημα. Όμως είμαστε σε πόλεμο. Είμαστε σε πόλεμο. Υπερασπιζόμαστε τα σπίτια μας». Ο Χέρτζογκ συνέχισε «Προστατεύουμε τα σπίτια μας. Αυτή είναι η αλήθεια. Και όταν ένα έθνος προστατεύει το σπίτι του, πολεμά. Και θα πολεμήσουμε μέχρι να σπάσουμε τη ραχοκοκαλιά τους».
Τη σημερινή απόφαση διάβασε η σημερινή πρόεδρος του ICJ, δικαστής Joan Donoghue, Αμερικανίδα δικηγόρος που εργαζόταν στο Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ και στο Υπουργείο Οικονομικών πριν ενταχθεί στο Παγκόσμιο Δικαστήριο το 2010.
«Κατά την άποψη του Δικαστηρίου, τα γεγονότα και οι περιστάσεις που αναφέρονται παραπάνω αρκούν για να συμπεράνουμε ότι τουλάχιστον ορισμένα από τα δικαιώματα που διεκδικεί η Νότια Αφρική και για τα οποία ζητά προστασία είναι εύλογα», ανέφερε. «Αυτό ισχύει για το δικαίωμα των Παλαιστινίων στη Γάζα να προστατεύονται από πράξεις γενοκτονίας και συναφείς απαγορευμένες πράξεις που προσδιορίζονται στο Άρθρο ΙΙΙ, και το δικαίωμα της Νότιας Αφρικής να επιδιώκει τη συμμόρφωση του Ισραήλ με τις υποχρεώσεις του τελευταίου βάσει της Σύμβασης».
Είναι σαφές από την απόφαση ότι το δικαστήριο έχει πλήρη επίγνωση του μεγέθους των εγκλημάτων του Ισραήλ. Αυτό καθιστά την απόφαση να μην ζητηθεί η άμεση αναστολή της στρατιωτικής δραστηριότητας του Ισραήλ στη Γάζα και εναντίον της Γάζας ακόμη πιο ανησυχητική.
Ωστόσο, το δικαστήριο έδωσε ένα καταστροφικό πλήγμα στον μυστικισμό που χρησιμοποίησε το Ισραήλ από την ίδρυσή του για να πραγματοποιήσει το αποικιακό του σχέδιο εποίκων εναντίον των αυτόχθονων κατοίκων της ιστορικής Παλαιστίνης. Έκανε τη λέξη γενοκτονία, όταν εφαρμόστηκε στο Ισραήλ, αξιόπιστη.
